डेकेन्द्र हत्या प्रकरण : मुद्दाको मुल्तवी सकियो, अरुण लगायत तीन जनालाई जन्मकैद !

दैलेख : दैलेखका पत्रकार डेकेन्द्रराज थापाको हत्यामा संलग्न मुख्य आरोपीलाई जन्मकैदको सजाय तोकिएको छ । पत्रकार डेकेन्द्रको हत्यामा संलग्न मुख्य आरोपी मध्येका ‘अरुण’ भन्ने बमबहादुर खड्का समेत तीन जनालाई दैलेख जिल्ला अदालतले जन्मकैदको सजाय तोकेको हो । जिल्ला न्यायाधीश दण्डपाणी लामिछानेको एकल इजलासबाट उक्त फैसला भएको श्रेस्तेदार उपसचिव इन्द्रबहादुर कार्कीले बताए ।

डेकेन्द्र हत्याको १७ वर्षपछि दुल्लू नगरपालिका–६ छिउडीपुसाकोटका ४१ वर्षीय खड्कालाई उक्त सजाय भएको हो । आफू लगायत ९ जना विरुद्ध जाहेरी परेपछि पक्राउ पर्ने डरले लुकीछिपी बस्दै आएका खड्कालाई २ वर्ष अघि कैलाली प्रहरीले पक्राउ गरी अड्डासार गर्दै दैलेख पठाएको थियो ।

प्रहरीले उनलाई दैलेख जिल्ला अदालतमा बुझाएपछि मुल्तवीमा रहेको मुद्दा जगाउदै २०७६ फागुन २१ गते गरेको थुनछेक बहसपछि सोहि दिन दैलेख कारागार चलान गरेको थियो । ‘अरुण’ भन्ने बमबहादुर खड्का दुई वर्ष अघि पक्राउ परे पनि तीन जना कसूरदारहरु फरार छन् ।

यो फैसलामा ‘अरुण’ भन्ने बमबहादुर खड्कासहित हाल फरार कसूरदार साविकको कट्टी गाविस—७ हाल भगवतीमाई गाउँपालिका–६ ‘मुक्ति’ भन्ने बमबहादुर खड्का, साविकको छिउडीपुसाकोट गाविस–७ हाल दुल्लू नगरपालिका–६ का केशव खड्कालाई जनही २० वर्ष जन्मकैद भएको छ ।

मुल्तवीबाट जगाइएको कर्तव्यज्यान सम्वन्धी यो मुद्दामा अर्का कसूरदार अहिले फरार रहेका बाँकेको कोहलपुर नगरपालिका–३ का भक्तिराम लामिछानेलाई तीन वर्ष कैदको फैसला भएको छ । अदालतका श्रेस्तेदार कार्कीले डेकेन्द्र थापा हत्या प्रकरणको मुल्तवी लगत कट्टा भएको बताए ।

आइतवार भएको बहसमा कसूरदारलाई सजायको मागदावी गर्दैै जिल्ला सरकारी वकील कार्यालयका जिल्ला न्यायाधिवक्ता हरिप्रसाद घिमिरे र सहायक जिल्ला न्यायाधिवक्ता रुकमेदा पोखरेलले बहस गरेका थिए । प्रतिवादीहरुको बचाउ गर्न वरिष्ठ अधिवक्ता एकराज भण्डारी, अधिवक्ताहरु शालिकराम सापकोटा, छवि सुवेदी र सर्वराज जोशीले बहस गरेका थिए ।

सशस्त्र युद्धको बेला २०६१ साउन २७ गते नौमुलेको द्वारीमा तत्कालिन युद्धरत माओवादी कार्यकर्ताहरुले निर्मम यातनापछि हत्या गरेका थिए । दैलेख बजार खानेपानी उपभोक्ता समितिका अध्यक्ष समेत रहेका थापालाई मुहान मर्मतका लागि त्यसतर्फ जान लागेको बेला २०६१ असार १२ गते माओवादी कार्यकर्ताहरुले अपहरण गरेका थिए ।
अपहरणको ४५ दिनपछि थापाको हत्या भएको थियो । पत्रकार मारिएको भन्दै त्यति बेला माओवादीको कडा आलोचना भएकोले माओवादीले थापालाई गाडिएको ठाउँ समेत गोप्य राखेका थिए । डेकेन्द्रको हत्यापछि चार वर्षसम्म शव लुकाइयो ।

शान्ति प्रक्रियापछि अनौचारिक क्षेत्र सेवा केन्द्र (इन्सेक) को पहलमा नेपाल पत्रकार महासंघ र राष्ट्रिय मानव अधिकार आयोगले २०६५ साउन १३ गते नौमूले गाउँपालिका–३ द्वारीमा गाडिएको थापाको शव उत्खनन् गरिएपछि न्यायिक प्रक्रिया सुरु भएको थियो । घटनाको ४ वर्षपछि थापाको कंकालको बैज्ञानिक परीक्षणपछि २०६५ साउन १८ गते हिन्दूर धार्मिक परम्परा अनुसार श्रीस्थानमा दाहसंस्कार गरिएको थियो ।

स्वर्गीय पत्रकार डेकेन्द्र थापाले माओवादी नियन्त्रणमा छँदा पत्नीलाई लेखेको चिठ्ठी ।

दाहसंस्कारपछि पत्रकार थापाकी धर्मपत्नी लक्ष्मी थापाले २०६५ भदौ ६ गते जिल्ला प्रहरी कार्यालय दैलेखमा ९ जना विरुद्ध किटानी जाहेरी दिएकी थिइन् । सशस्त्र युद्धकालिन समयको घटना भएकोेले बिस्तृत शान्ति सम्झौता अनुसार सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोगले हेर्नुपर्ने भन्दै माओवादी पक्षले दिएको दवावका कारण मुद्दा चल्न सकेको थिएन । पत्रकारहरुको निरन्तर दवावपछि २०६९ पुस २० गते प्रहरीले हत्यामा संलग्न भनिएका ९ जना मध्ये निरकबहादुर घर्ती, हरिलाल पुन र जयबहादुर शाहीलाई पक्राउ गरी मुद्दा चलाएको थियो ।

स्वर्गीय पत्रकार डेकेन्द्र थापाको हत्यापछि तत्कालिन नेकपा माओवादीले प्रकाशित गरेको विज्ञप्ती ।

पक्राउ परेकाहरुका सन्दर्भमा २०७१ मंसिर २१ गते तत्कालीन जिल्ला न्यायाधीश डिल्लीरत्न श्रेष्ठको इजलासले निरकबहादुर घर्ती, हरिलाल पुन र जयबहादुर शाहीलाई दुई–दुई वर्ष तथा लक्षिराम घर्तीमगरलाई एक वर्ष ६ महिना र बीरबहादुर केसीलाई एक वर्षको कैद सजाय सुनाएको थियो । उनीहरुले कैद भुक्तान गरी सकेका छन् ।

जिल्ला न्यायाधीश श्रेष्ठको उक्त फैसलामा आरोपित साविकको छिउडीपुसाकोट गाविस–१ हाल दुल्लू नगरपालिका–६ का यी ‘अरुण’ भन्ने बमबहादुर खड्का समेत ४ जना पक्राउ परेपछि मुद्दा जगाउन सकिने गरी मुल्तवीमा राखिएको उल्लेख थियो । अपहरण गरेको डेढ महिनापछि २०६१ साउन २७ गते साविकको द्वारी गाविस–१ नेपाल राष्ट्रिय आधारभूत विद्यालयभित्र दिइएको यातनाको कारण ज्यान गुमाएका पत्रकार थापा त्यसबेला थापा ३३ वर्षका थिए । त्यसबेला उनि रेडियो नेपालको दैलख सम्वाददाता थिए । उनका श्रीमती, दुई छोरी र छोरा छन् ।

डेकेन्द्र थापाले २०५९ मा गाउनु भएको स्थानीय देउडा गीत