प्रेमको वास्तविकता र जिवनको उद्वेश्य

निर्मल अधिकारी 

केही दिन अगाडी एउटा प्रेम जोडीले संयुक्त आत्महत्या गरे । सामाजिक नियम अनुसार प्रेम पश्चात सँगै बस्न नपाउने वा पारिवारिक जिवन शुरूवात गर्न कठिनाइ हुने महसुस गरेपछि उक्त जोडीले आत्महत्या गरेका थिए । आत्महत्या गर्नु अगाडी संयुक्त खिचिएको फोटा सामाजिक सञ्जालमा भाइरल भयो । धेरैले प्रतिकृया दिएका कि प्रेम अमर हुन्छ । असली प्रेमको एउटा ज्वलन्त उदाहरण हो । प्रेमको भागदौड प्रतियोगितामा यो जोडीले जित्यो वा हार्यो त्यो त सबैका लागी सोचनिय विषय होला । तर मलाइ लाग्छ प्रेम भन्दा ठुलो जिवन हो भन्ने कुरा यो जोडीले कहिल्यै बुझेना र हाम्रो समाजले पनि सिकाएन । 

प्रेम जीवनको अन्त्य होइन, यो जीवनको सुरुवात हो। प्रेमले जीवनलाई अझ सुन्दर बनाउँछ र यसले सिर्जनात्मकता र आत्मियता ल्याउँछ। जब प्रेमलाई परिवार र यौन सम्बन्धसँग जोडिन्छ, तब यसको मर्म मर्दछ र यसको अन्त्य दर्दनाक हुन्छ । प्रेम, यौन र परिवार बीचको सम्बन्धलाई बुझ्न नसक्ने व्यक्तिहरू प्रेमलाई जीवनको अन्त्यको रूपमा लिन्छन्। समाजले पनि कहिलेकाहीं यसलाई गलत तरिकामा व्याख्या गरेको छ। प्रेम जीवनको एक महत्वपूर्ण हिस्सा हो, जसले आत्मिक र मानसिक विकासका लागि मार्गदर्शन पुर्याउँछ, त्यसैले यसलाई परिवार र यौन सम्बन्धसँग सही तरिकाले बुझन आवश्यक छ।

प्रेमको महत्व र प्रभावलाई एकाँकिरूपमा हेरीनुहुदैन ।  प्रेम जीवनको एक अंश हो, तर जीवनको अन्त्य होइन। यसले हामीलाई जीवनका अन्य महत्वपूर्ण पक्षहरूको कदर गर्न र बुझ्न आवश्यक छ भन्ने सन्देश दिन्छ।
प्रेम एक शक्तिशाली भावना हो, जसले मानिसलाई खुशी, सान्त्वना र प्रेरणा दिन सक्छ। जब प्रेमको परिभाषा रोमानी र भावनात्मक सन्दर्भमा सीमित रहन्छ, तब हामी जीवनका अन्य पक्षहरूलाई बेवास्ता गर्ने गर्दर्छौ ।  प्रेमको कारणले हामी कहिलेकाहीं अन्य जिम्मेवारीहरू र उद्देश्यहरूबाट टाढिन्छौ । भावनामा आधारित निर्णयहरूले कहिलेकाहीं मानिसको वास्तविक विकास,  जिवन र उन्नतिको बाटो अवरुद्ध गर्न सक्छ। यतिखेर हाम्रा लक्ष्यहरू धरमराएका हुन्छन र गन्तव्यहरू हराएका हुन्छन । 

उदाहरणका लागि,  एक जोडी प्रेमको गहिरो सम्बन्धमा छ। यदि कुनै एक पक्षले मात्र प्रेमलाई जीवनको सबै अर्थको रूपमा लिन्छ र आफ्नो लक्ष्य, परिवार, र मित्रता जस्ता अन्य महत्त्वपूर्ण पक्षहरूलाई नजरअन्दाज गर्दछ भने, समय बित्दै जाँदा उनीहरू बीचको सम्बन्धमा समस्या उत्पन्न हुन सक्छ ।

यो प्रेमको कारणले जीवनको अन्त्य भएको जस्तो देखिन सक्छ, तर, वास्तवमा यो प्रेमको असमझदारी र अन्य पक्षहरूको बेवास्ताको परिणाम हो।

प्रेम महत्त्वपूर्ण छ, तर यसका साथै जीवनका अन्य अंशहरूको महत्त्व पनि बुझ्न आवश्यक छ। जीवनको समग्रता बुझेर, प्रेमको असल उपयोग गर्न सकिन्छ र यसले हामीलाई व्यक्तिगत र सामाजिक दृष्टिकोणमा सशक्त बनाउँछ। प्रेम जीवनको अन्त्य होइन, बरु जीवनको एक हिस्सा हो जसले हाम्रो जीवनलाई अर्थपूर्ण बनाउँछ।

मानिस आफ्नो जीवनको उद्देश्य र मूल्यलाई बुझ्न सक्दैन, तब उसले आफूलाई असहज र निराशा महशुस गर्न थाल्छ। 

जीवनका विभिन्न चुनौतीहरूको सामना गर्दा, यदि हामीसँग जीवनको उद्देश्य र महत्वको समझदारी हुदैन भने, ती समस्या समाधान गर्न कठिन हुन्छ। धेरैजसो अवस्थामा, मानिसहरू समस्याबाट भाग्नको लागि आत्महत्या जस्तो कदम उठाउँछन्, तर यो मात्र एक अस्थायी समाधान हो, जुन पछिका पीडाहरूलाई बढाउँछ। उनीहरू बाँचेर जिवनमा असल मित्र बन्न सक्थे । जिन्दगीलाइ अझै सुन्दर बनाउन सक्थे । 

जीवनका केही कठिनाइहरूले मानिसलाई मानसिक रूपले थलाउँछन्। तनाव, चिन्ता, असफलता, र एकलताको भावना, यी सबै तत्वहरूले मानिसको मानसिक स्वास्थ्यमा गम्भीर असर पुर्याउन सक्छ। जब व्यक्ति आफूलाई उपेक्षित, एक्लो, र निराश महसुस गर्न थाल्छ, तब उ आत्महत्या गर्ने विचारहरूमा पुग्न सक्छ। यस्ता मानिसहरूले जीवनका सबै सकारात्मक पक्षहरू देख्न सक्दैनन् र केवल दुख र असफलता मात्रै अनुभव गर्छन्।

हामी जीवनका सकारात्मक पक्षहरूलाई बुझ्न र त्यसको महत्त्वलाई स्वीकार गर्न सक्छौं भने, ती कठिनाइहरूलाई पार गर्न सजिलो हुन्छ। आत्महत्या कुनै समस्या होइन, बरु यसले जीवनको समस्याहरूलाई अझ बढी गम्भीर बनाउँछ। यसको सट्टा, हाम्रो समाज र परिवारहरूले यस्तो संकटमा रहेका व्यक्तिहरूसँग संवाद गर्न, सहयोग गर्न, र समर्पण गर्न आवश्यक छ। जीवनलाई बुझ्न र त्यसमा आशा राख्न सक्ने शिक्षा र सन्देशले आत्महत्या जस्ता घटनाहरूलाई रोक्न सकिन्छ । 

प्रेमको उत्कृष्ट उदाहरणकारूपमा राधा कृष्णको प्रेमलाइ लिन सकिन्छ । कृष्णले प्रेम राधासँग गरे र विहे रूक्मिणीसँग गरे । उनीहरूको सम्बन्ध शारीरिक र पारिवारिक प्रेमको भन्दा कैयो गुणा बढी शक्ति छ र यसले आध्यात्मिक र दार्शनिक आयामलाइ प्रष्ट पार्दछ । राधा र कृष्णको प्रेम अद्वितीय प्रेम हो । जसमा नायक कृष्ण र नायिका राधा बीचको सम्पूर्ण सम्बन्धले भक्ति र आत्मिक एकता देखाएको छ । 

कृष्णको प्रेम र राधाको भक्ति यस संसारका सबै भौतिक र मानसिक सीमाहरू पार गरेर एक शुद्ध प्रेमको रूप लिन्छ। कृष्ण र राधा बीचको सम्बन्धको गहिराईले प्रेमको साँचो अर्थलाई जनाउँछ, जसमा स्वार्थ छैन, केवल आत्मसमर्पण र एकता छ।

कृष्ण र राधाको प्रेमको कथा सबै भन्दा ठूलो आध्यात्मिक मार्गदर्शनको रूपमा लिन सक्छौ,  जसले मानिसलाई आत्मा र परमात्मा बीचको एकता र साँचो प्रेमको महत्त्व बुझ्न मद्दत पुर्याउँछ।

 प्रेम केवल एउटा सांसारिक प्रेम होइन, एक दिव्य प्रेम हो जसले साँचो भक्ति र एकताको अर्थ प्रकट गर्दछ।

राधा र कृष्णको प्रेम पूर्ण र शुद्ध थियो, त्यसैले उनीहरूले पारम्परिक विवाह गरेनन । कृष्ण र राधाको सम्बन्ध पवित्र र आध्यात्मिक थियो, जसले भौतिक सीमाहरू र सांसारिक नियमहरूलाई पार गर्‍यो। उनीहरूको प्रेम केवल शारीरिक वा सांसारिक मायामा सीमित थिएनस यो दिव्यता र आत्मीयताको प्रतीक थियो। राधा कृष्णको परम भक्त थिइन्, र कृष्णसँगको प्रेमले आत्मिक एकता र भक्ति मार्गको प्रतीक बन्यो। विवाह समाजिक बन्धन हो, तर राधा र कृष्णको सम्बन्ध एक अद्वितीय प्रेमको रूप थियो जसमा शारीरिक र सामाजिक बन्धनहरूको आवश्यकता थिएन। यस प्रेमले प्रेम,  भक्ति र आत्मसमर्पणको गहिरो अर्थलाई प्रकट गर्छ, जुन पारम्परिक विवाहभन्दा अलिकति भिन्न थियो। 

मैले एकजना त्यस्तो मित्रलाई भेटेको थिएँ जसले प्रेमको नाममा आफ्नो सम्पूर्ण जीवन समर्पण गरेकी थिइन । प्रेमको गहिरो नशाले आक्रान्त बनेकी उनले बारम्बार शारीरिक र मानसिक पिडा भोग्नुपर्यो। राति उनी उसैलाइ सम्झेर निदाउँथिन् र विहान दिनको शुरुवात पनि उसैको सम्झनाबाट शुरू गर्थिन्। त्यो प्रेमले उनलाई मानसिक र शारीरिक रूपमा गलाएको थियो । उनले पटक पटक मृत्युलाई नजिकबाट अनुभव गरेकी थिइन ।

मनले रोजेको साथीसँग जीवन बिताउने सपना पूरा नगरी, उनले अन्ततः नयाँ साथी रोज्ने निर्णय गरिन्। यो देख्दा मलाइ लाग्यो कि वास्तविक प्रेम त्यो होइन जुन हामी अरूसँग राख्छौं, बरु त्यो प्रेम हो जुन हामी आफैंलाई सम्मान र मर्यादा दिन्छौं। आज उनले त्यो प्रेम पाएकी छन् जुन शान्त, मर्यादित र आत्मीयता छ, र यो प्रेम अतीतको तुलनामा हजारौं गुणा सुन्दर र सशक्त पनि छ।

अन्त्यमा, हाम्रो समाजले सधैं प्रेमलाई वियोग र पीडाका कथाहरू मार्फत चित्रण गर्‍यो। त्याग, तपस्या, बलिदानपछि आउने सुन्दर जीवन र प्रकृतिसँगको गहिरो सम्बन्धका बारेमा सिकाउन कहिल्यै चासो दिएन।

यो बुझ्न आवश्यक छ कि प्रेमको अन्त्य सधैं दुखान्तमा मात्र सीमित हुँदैन। प्रेमपछिको जीवन केवल यौन र पारिवारिक सम्बन्धमा मात्र आधारित हुँदैन यो आत्मिक सन्तुष्टि, आपसी सम्मान, र जीवनको गहिरो अर्थ खोज्ने यात्रा पनि हुन सक्छ। 

अहिलेको पुस्तालाई प्रेमको वास्तविकता र महत्त्व बुझाउन आवश्यक छ। प्रेम केवल रोमानी भावना मात्र होइन, यो आत्मसम्मान, समझदारी, र सहनशीलतासँग जोडिएको गहिरो सम्बन्ध हो। आजको पुस्ताले प्रेमलाई शारीरिक र भावनात्मक सन्दर्भमा नहेरेर मानसिक र आत्मिक स्तरमा बुझ्न आवश्यक छ। प्रेममा समर्पण, विश्वास र आपसी इज्जतको महत्त्व बुझ्न जरुरी छ । उनीहरूले प्रेमको अवधारणामा सन्तुलन र मर्यादाको शिक्षा पाउनुपर्छ, ताकि उनीहरू असल निर्णयहरू लिइ प्रेमलाई स्वस्थ र सशक्त बनाउँछन्। प्रेम केवल दोस्रो व्यक्तिसँगको सम्बन्धमा मात्र होइन, आफ्नै व्यक्तित्व र प्रकृतिसँगको सम्बन्धमा पनि महत्त्वपूर्ण छ।

– समसामयिक विषयमा चासो राख्ने अधिकारी सामाजिक अभियन्ता पनि हुन् ।