राउटेहरुमा भत्ताकै आश

ज्वाला सन्देश सम्वाददाता
दैलेख – जनताहरु बढी भएकाले मासिक रुपमा सरकारले दिएको भत्ता अपुग भएको भन्दै राउटे मुखीयाहरुले बस्तीमा पुग्ने संचारकर्मीलाई सरकारसंग भत्ता बढाउन खवर गरिदिन माग गरिरहन्छन् । महामुखीया महिनबहादुर शाहीले जंगलमा घुम्ने आफ्ना जनताहरु जंगलमा खानेकुरा पाईन छाडेपछि भत्ता नै प्रमुख कुरा हुन थालेको बताउँछन् । दिईदै आएको मासिक १ हजार रुपैँया भत्ता अपुग हुने महामुखियाले बताए ।

दैलेखको सिगौडीस्थित साई खोलामा बस्दै आएका राउटेहरु जंगलमा काठहरु पनि कम मात्रामा पाईने भएकाले काठका सामाग्री विक्रिबाट हुने आम्दानी पनि हुन छाडेकोमा दुखी छन् । पोषिलो खानेकुराहरु नखाने राउटेका धेरैजसो बच्चाहरुमा कुपोषित छन् । उपचार नहुँदा कतिपय राउटे बच्चाहरु पोलिएका तथा चोटले थलिएका समेत छन् । उनीहरुको उपचार नगरिदाँ घाउमा संक्रमण बढेको छ । साना बच्चादेखी वृद्धासम्म सवैले जाँड र रक्सीको कुलद नै परिसकेका छन् । महामुखिया महिनबहादुर शाही भन्छन् ः विगतमा विरलै रक्सी खाले हाम्रो समुदाय अहिले सवैले खान्छन् । राउटे विगतमा जडिबुटीपूर्ण खाना खाने गर्दर्थे उनीहरुको स्वास्थ्य मजबुध थियो तर, अहिले खानपानदेखी आनीवानी सवै परिवर्तन भएकाले मृत्युदर झनझन घट्दै गरेको पत्रकार प्रकाश अधिकारी बताउँछन् ।

भत्तापाएपछि के गर्छन् राउटे ?

दाताले पैसा र सरकारले भत्ता दिएपछि के गछौं ? पत्रकारहरुसंग राउटेहरुले एउटै जवाफ दिन्छन् łखसी किन्छौं रक्सी किन्छौं । उनीहरुका मुिखयाहरु पनि अरु राउटेहरुको जवाफ जस्तै स्विर्काछन łजनताले रुचाउँछ नकिनेर के गर्ने त ? मुखियाहरुले उल्टै प्रश्न तेस्र्राउछन् । केही पैसाले चामल लाने राउटेहरु अरु पैसाले अचेल रक्सी राउटेका बालबच्चा र महिलाहरुले पनि खुबै रुचाउने गर्छन । भत्ता बुझेपछि स्थानीय बजारहरुमा स्थानीय र बोतलको दुवै खाले रक्सी पिउँने उनीहरु नभएका बेला बस्तीमै चामलबाट जाँड बनाएर विहानैदैखी खाने गर्दछन् । उनीहरु भत्ता होस या अन्य स्रोतबाट आएको पैसाले चुरोट, सुर्ती, श्यामबहार लगायतका गुटखा खाने बानी लतकै रुपमा बसीसकेको छ ।
त्यस्तै राउटेहरुको आनीबानीे नजिकबाट अध्ययन गरिरहेका स्थानीयबासिन्दा एवं व्यापारीहरुका अनुसार फोटा खिच्न,भेट्न आउने आगन्तुकहरुले बढिजसो चुरोट,सुर्ती श्यामबहार बोतल रक्सी लगायतका सामानहरु किनीदिने गर्छन् । जसबाट उनीहरु मदिरा र ध्रुमपानजन्य पर्दाथका नसालु भएको सर्वसाधारणले अनुमान गरेका छन । आगन्तुकलाई सितीमिती फोटो खिच्न र बस्तिमा प्रवेश गर्न नदिने राउटेहरु अचेल पैसा पाईने आशामा फोटो खिच्न र बस्तिमा प्रवेश गर्न अनुमती दिने समेत गर्छन् ।
बस्तीमा समेत राज गर्ने आकान्छाले एउटै मुखिया र अर्को सहायक मुखिया हुने परम्परा तोड्दै उनीहरु पछिल्लो समय विभाजित हुँदै मिसिदै गरेका छन् । दुई पटक बस्ती नै विभाजन भयो । दशैतिहारमा एकै ठाँउमा छ । राउटेहरुमा मुखिया नै सवथोक मानिने भएकाले उनीहरुले जात अनुसारको मुखिया विभाजन भएका छन् । ३ थर रहेको राउटे जातीमा अहिले १ मुखीयाबाट विभाजन भएर महामुखीया सहित ५ जना मुखीया छन् । ४ वर्षपहिला मुखिया महिनबहादुर शाही र सहायक मुखिया ऐनबहादुर शाही दुई समुहमा विभाजन भएर नेतृत्व लिन थालेदेखी फुटले चर्को रुप लियो । अहिले त्यसकै कारण ४ मुखीया भएर आफ्नो समुहको नेतृत्व गरिरहेका छन् । राउटे मुखियाहरुमा महामुखिया महिनबहादुर शाही सहित ४ मुखिया छन् ।