जोखिमपुर्ण यात्रा कहिले सम्म

भक्त वहादुर शाही
दैलेख, नेपाल सरकारले अत्यन्त जोखिमपुर्ण र बाध्यात्मक रुपमा प्रयोग हुँदै आएका तुइन र लाक्पालाई विस्थापित गरी झोलुङ्गे पुर्ण निर्माण गर्ने निर्णयले कर्णाली र दुर्गमका बासिन्दामा सुरक्षित यात्राको लागि आशा पलाएको छ । तर त्यो जोखिमपुर्ण यात्राबाट कहिले उन्मुक्ति पाउने भन्नेबारे अधिकाँश दुर्गमका बासिन्दा चासो दिन थालेका छन् । यहाँका जिल्लामा यसरी जोखिमपुर्ण यात्रा गर्नुपर्ने कर्णाली नदी लगायत केही स साना खोलामा पनि स्थानीय बासी तुइन र लाक्पाबाट जोखिम यात्रा गर्न बाध्य छन् ।

गर्मी सिजनमा पानीको मात्रा घट्ने हुँदा दैलेखको रामघाट, छामघाट, लोहोरे, पादुका खोलामा त्यस भेगमा हिडडुल गर्नेले सजिलै यात्रा गर्छन भने बर्षातमा खोलाको पानीको मात्रा बढनाले जोखिम यात्रा गर्छन । यात्रीमा होइन् अधिकाँश विद्यालयका बालबालिकाले तुइन र लाक्पाबाट जोखिम उठाएर शिक्षा हासिल गर्नुपर्ने बाध्यता रहेको छ । जोखिम यात्रा गरेर कतिपय स्थानीयबासी र विद्यार्थीले ज्यान गुमाईसकेका छन् । यस्तो स्थित भएका ठाउँमा सरकारले तुइन र लाक्पा विस्थापित गरि झोलुङ्ग पुल निर्माणलाई उच्च प्राथमिकतामा राखेको छ । प्रधानमन्त्री केपी शर्मा ओलीले पदबहालीकै दिन दुई वर्षभित्र तुइन विस्थापित गर्ने महत्काँक्षी योजनाको फाइल हस्ताक्षरपछि निकै चर्चा परिचर्चा पाएको थियो ।
मुलुका ठुला नदी कर्णाली,त्रिशुली भेरी महाकाली नदीमा हो की अन्य स साना नदीमा पनि पुल निर्माण हुने हो वा होइन बारे स्थानीयबासी बेखवर छन् । प्रधानमन्त्रीको तुइन विस्थापित गर्ने भन्ने हस्ताक्षर पश्चात ढुंगा वारपार गर्दा दुई जनाले ज्यान गुमाएका छन् । तुइन योजना राम्रो भएपनि कहिलेसम्म दुर्गमा कहिले हुन हो भन्ने स्थानीय अनविज्ञ छन् । सरकारले लिएको लक्ष्यलाई पुरा गर्न हो भन्ने दुर्गमबाट झोलुङ्गे पुल निर्माण गरि तुइन र लाक्पा विस्थापित गर्नुपर्ने दैलेख कालिका गाविसका निर्वतमान गाविस अध्यक्ष गजबहादुर ढेगामगरले बताउनुभयो । उहाँले भन्नुभयो,झोलुङ्गे पुल बनाई तुइन र काठका फटट ,लाक्पालाई विस्थापित गर्नु राम्रो हो । तर दुई वर्ष भित्र तुइन विस्थापित गर्ने दुर्गमका हुनकी उपत्यका आसपासका वा ठुला नदीका हुन यो बारे स्पष्ट गरिएन । त्यसकारण सरकारले पहिलो प्राथमिकता दुर्गमलाई दिनुपर्छ उहाँको भनाई छ ।
तर सरकारले तुइन विस्थापित गरि झोलुङ्गे पुल निर्माण गर्नेप्रति अछाम काँलेकाँडा गाविस भानाकोट वस्तीका ७५ वर्षिय नैनसिंह विष्टलाई रतिभर विश्वास लागेको छैन । आफुले दैलेखको पिपलकोट र अछामको काँलेकाँडा जोड्ने कर्णाली नदीमा पुलको माग गर्दा गर्दै बुढो भएको बताउनुभयो । योजना त आउँछन । तर हाम्रा गाउँमा नेता र कार्यकर्ता नहुँदा समस्या जस्ता पहिले थियाँ अझ सम्म उस्तै छन् उहाँले भन्नुभयो । पुल निर्माण भएको हेर्ने आफ्नो सपना अझैसम्म पुरा नभएको उहाँको दुखेसो छ ।
पुल नहुँदा वर्षाको समयमा बालबालिका तथा बृद्धबुद्धा जोखिम मोलेर जीर्ण तुइनबाट कर्णाली नदी तर्न बाध्य छन् । पुलको मागको लागि धेरै ठाउँ धायौं ४५ बर्षिय चीनबहादुर विकले जानकारी दिनुभयो । पुल निर्माणमा कसैको अहिलेसम्म कसैको ध्यान गएन । कर्णाली नदीको भानाकोट,असारघाट,पाल्तडा र रामघाट खोला,दैलेखको दक्षिण कालिका गाविसको सियाला खोलाका तुइन जीर्ण अवस्थामा छन ।