धम्कीले उजुरी नदिएको पीडितको गुनासो

गोविन्द केसी
दैलेख, जेष्ठ २६ – यहाँका द्धन्द्धपीडितहरुले आफुहरु असुरक्षाकै कारण स्थानीय शान्ति समितिसम्म आएर उजुरी दिन नसकेको गुनासो गरेका छन् । आफुहरुलाई पीडकहरुले सांगेतिक रुपमा धम्की दिने गरेको पीडितहरुले गुनासो गरेका हुन् ।

“हिड्दा आफुमाथि सांगेतिक धम्की दिने गरेका छन् ।” नाम नछाप्ने शर्तमा द्धन्द्धमा आफन्त गुमाएकी एक द्धन्द्धपीडितले भनिन् ः “कसरी उजुरी हाल्न जाने ? आफन्त त गुमाए गुमाए अव, उजुरी हालेर आफ्नो ज्यान फाल्ने ।” उजुरी प्रकृयाका बारेमा अनुगमन गर्न आएका अधिकारकर्मीहरु पीडितहरुले खुलेरै आफ्ना समस्याहरु राखे । हत्याका मुद्दाहरुमा उजुरी नहाल्न बढी धम्की आउने गरेकोे पीडितहरुले गुनासो गरेका हुन् । उजुरी दिन जाँदा कार्यालयमा गोपनीयता नहुँदा झन असुरक्षाको महशुस भएको द्धन्द्धपीडित यामप्रसाद पाण्डेले गुनासो गरे । त्यस्तै शान्ति समितिमा उजुरी फर्म भन्न जाँदा आफुले सहयोग नपाएको द्धन्द्धपीडित भविसरा अधिकारीले गुनासो गरिन् । “फर्म भन्न गाह्रो भएपछि भर्न सहयोग मागेको थिए तर, कर्मचारीले सहयोग गरेनन् ।” अभिसराले भनिन् ः सामुहिक रुपमा मैले फर्म भरे । आफ्नो उजुरीको गोपनियता नै भएन् । अभिसराको श्रीमानलाई जमुनाहा चौकीबाट प्रहरीले बेपत्ता पारेका हुन् भने उनलाई सेनाले नियन्त्रणमा लिई यातना दिएका हुन् । पीडितहरुले वेपत्तासम्वन्धी कानुन नबन्दा न्याय पाउनेमा आंशका समेत ब्यक्त गरे । “बेपत्ता सम्वन्धी कानुन नै छैन् । हामीले कसरी न्याय पाउने आश गर्नु ?” श्रीमान बेपत्ता भएकी भविसरा अधिकारीले भनिन् ः “उजुरी दिएर न्याय पाउने आशै छैन् । १० वर्षपछि उजुरी लिईदै छ । न्याय पाउन त्यतिकै कुर्नुपर्ने होला ।”
न्यायका द्धन्द्धपीडित समाज, एड्भोकेशी फोरम र लोकतान्त्रिक स्वतन्त्रता तथा मानव अधिकार संस्थाबाट अधिकारीकर्मीहरु समुहिक रुपमा उजुरी प्रकृयाबारे अनुगमन गर्न जिल्लामा आएका थिए । “धम्कीकै कारण उजुरी दिन नआएको गुनासो पीडितहरुले गरे ।” एड्भोकेशी फोरमका मध्यपश्चिम क्षेत्रिय संयोजक बसन्त गौतमले भने, अनुगमनका क्रममा शान्ति समितिमा कर्मचारी सहयोगी नभएको र गोपनीयतामा उजुरी दिने ब्यवस्था नभएको पाईयो । सहभागी द्धन्द्धपीडितहरुले आफुहरुले सामुहिक रुपमा फर्म भरेर उजुरी दिएको गुनासो गरे । जिल्लामा आन्तरिक राहतका लागि बेपत्ता, विस्थापित, हत्या लगायक ५ हजार निवेदन परेकोमा अहिले सत्य निरुपण तथा मेलमिलाप आयोगमा २ सय ७३ र १८ वेपत्ता आयोगमा उजुरी परेको छ । दैलेखको द्धन्द्धप्रभावित गाविसहरु कालिका, नौमुलेबाट उजुरी नै नपरेको शान्ति समितिले जनाएको छ । द्धन्द्धप्रभावित अन्य गाविसबाट पनि कम उजुरी परेको जनाईएको छ । धेरैजसो पीडितहरुले उजुरी दिनेबारे सुचना नै नपाएर छुटेको बताए । स्थानीय शान्ति समितिका कर्मचारीलाई ३ दिने कार्यक्रम गरी उजुरी लेख्न नसक्नेलाई लेख्न कसरी सहयोग गर्नेबारे तालिम समेत दिईएको हुन्छ । उजुरी वैशाख ५ गतेदेखी लिईएको हो ।