वालवालिकाका लागि सक्रिय बन्दै गाउ बाल संरक्षण तथा सम्वद्र्धन उपसमिति

दैलेख ८, पौष – पश्चिम दैलेखमा अवस्थित चामुण्डा गाविस भौगोलिक तथा जनसँख्याको दृष्टिकोणले जिल्लाकै ठुलो गाविस हो । त्यस मध्ये पनि यस गाविसमा फरफरक जातजातीको बसोबास रहेको छ । बाहुन र क्षेत्रीको बाहुल्यता रहेको उक्त गाविसमा दलित र जनजातिको पनि उल्लेख्य उपस्थिती देखिन्छ । ठुलो गाविस भएकै कारण पनि होला सिमान्तकृत समुदायका महिला तथा बालबालिकाको सवालमा नेतृत्वको ध्यान पुग्दैन्थ्यो । हरेक वर्ष स्थानीय निकायमा बजेट विनियोजन गरियो तर कहिल्यै पनि महिला तथा बालबालिकाका समस्याहरु लाई सम्बोधन गरिएन् ।

सेभ द चिल्ड्रेन र सामाजिक सेवा केन्द्र (सोसेक) नेपाल, दैलेखको साझेदारितामा सहयात्रा परियोजनाले उक्त गाविसमा युवाहरुको लागि विभिन्न क्षमता विकासका गतिविधि सञ्चालन गरे । त्यस्ता क्षमता विकासका कार्यक्रमले बालबालिकाहरुमा उत्साह जगायो र गोविन्द सुवेदीको अध्यक्षतामा गाविसस्तरीय गाउ वाल संरक्षण तथा सम्वद्धन उपसमितिको गठन गरियो । साझेदार संस्थाले गाउ वाल संरक्षण तथा सम्वद्धर्नन उपसमितिको कार्यालय स्थापना गर्न सहयोग ग¥यो । अहिले वाल संरक्षण तथा सम्वद्र्धन उपसमितिका गतिविधि हेर्दा लाग्छ समुदायका हरेक व्यक्तिमा केहि न केहि सिर्जनशिलताहरु लुकेर रहेका हुन्छन् । त्यसको उजागर गर्न सक्ने हो भने समाज परिवर्तनका लागि ठुलै योगदान दिन सक्छन् ।
गाउ वाल संरक्षण तथा सम्वद्र्धन उपसमितिले गाविस स्तरीय वाल क्लव संजालको गठन गर्यो । कार्यालयको एउटा भित्तामा भिसीपिसी समितिको फोन नम्बर सहितको नामावली छ । अर्काे भित्तामा वाल सञ्जालले गर्ने वार्षिक कार्यक्रमको फेहरिस्त हेर्न सकिन्छ । काम गर्न सजिलो होस भनि कार्यालय व्यवस्थापन पनि राम्रै सँग गरिएको छ । हरेक दिन उक्त कार्यालय पालो मिलाएर उपसमितिका सदस्यहरुले खोल्ने गर्दछन् । जोखिममा रहेका बालबालिकाको लागि आएका मुद्धाहरु मासिक मासिक बैठकमा छलफल गरिन्छ र समाधानका प्रयासहरु खोजिन्छ ।

विभिन्न निकायबाट प्राप्त अनुदानलाई जोखिममा रहेका बालबालिकाको सहयोगमा खर्च गर्ने गरिएको संयोजक सुवेदीले बताए । जन्मदर्ता अभियान, बाल भेला, नियमित बैठक, भर्ना अभियान, बृक्षारोपण, तालिम, खेलकुद लगाएतका गतिविधि सञ्जालले सञ्चालन गर्दै आएको सुवेदीको भनाई थियो । उनले थपे, आधारभूत शिक्षा बाट कोहि बालबालिकालाई नछुटाउने र जोखिममा रहेका लाई सहयोग गर्ने हाम्रो मुख्य उद्धेश्य रहेको छ ।

कम उमेरमा विहे गर्दा आउन सक्ने समस्या प्रति पनि उनीहरु त्यत्तिकै सचेत छन् । अहिले हरेक टोल टोलमा “विहे वारी, २० वर्ष पारि” भन्ने अभियान सञ्चालन गर्दै छन् । राज्यले बनाएको नीति र सानो उमेरमा विहे गर्दा भविश्यमा पर्न सक्ने असरको बारेमा जानकारी नहुदा पनि बाल विहे हुने गरेको सुवेदीको भनाई थियो । अभिभावक भन्दा पनि किशोर किशोरीलाई राज्यको नीति र बाल विवाहका असरको जानकारी गराउन आवश्यक भएको उनले थपे ।

गाविसले बालबालिकाको लागि बजेट व्यवस्था गरेको हुन्छ भन्ने जानकारी नभएकी मिसीपीसीकी सदस्य तारा शाही अहिले गाविसबाट बालबालिकाको क्षेत्रमा बजेट विनियोजन गराउन लागि पर्छिन् । हाम्रो लागि राज्यले नै बजेटको व्यवस्था गरेको छ । बालबालिका भविश्यका कर्णधार हुन त्यसैले उनीहरुको क्षमता विकासका साथै सामाजिक कार्यमा अग्रसर हुन राज्यले नै सहयोग गर्नुपर्ने उनको भनाई थियो । जोखिममा रहेका बालबालिकाको सहयोग र सम्बद्र्धनका लागि आफ्नो सहयोग सधै रहिरहने सामाजिक सेवा केन्द्र (सोसेक) नेपाल, दैलेखका उपाध्यक्ष विर वहादुर नेपालीको भनाई थियो ।

अनुगमनकाे स्थलगत रिर्पाेट पछि निर्मल अधिकारी